"Το παιδί θέλει να κάνει πράγματα, οπότε ας το ενθαρρύνουμε να τα κάνει δείχνοντάς του τη σωστή κατεύθυνση, και επιτρέποντάς του να τα κάνει όπως ακριβώς του αρέσει. Αφήστε το παιδί να κάνει λάθη. Μέσα από αυτά τα λάθη, σχηματίζει την εμπειρία του". (Baden-Powell, 1916)
Το 32ο Παγκόσμιο Προσκοπικό Συνέδριο υιοθέτησε τις αρχές της Παγκόσμιας Πολιτικής για το Πρόγραμμα, με βάση την ιδέα ότι το πρόγραμμα για τη νεολαία δεν είναι κάτι που ορίζεται μια φορά και για όλους, αλλά ότι θα πρέπει να προσαρμόζεται στις ανάγκες και προσδοκίες των νέων κάθε γενιάς και κάθε χώρας.
Ένας ευρύς ορισμός της έννοιας του Προσκοπικού Προγράμματος καλύπτει το σύνολο της εμπειρίας που προσφέρεται στους νέους, τουτέστιν περιλαμβάνει:
- Τι κάνει το νεαρό άτομο μέσα στην Κίνηση, δηλαδή τις δραστηριότητες,
- Τον τρόπο με τον οποίο το πρόγραμμα πραγματώνεται, γίνεται, δηλαδή, τη μέθοδο,
- Τους εκπαιδευτικούς στόχους, τον σκοπό και τις θεμελιώδεις αρχές της Κίνησης.
Το Προσκοπικό Πρόγραμμα έχει τρία (3) κύρια χαρακτηριστικά:
- Βασίζεται στις ανάγκες και τις προσδοκίες των νέων.
- Είναι προσαρμοσμένο σε κάθε πολιτισμό και κάθε γενιά.
- Περιέχει τόσο αμετάβλητα όσο και μεταβλητά στοιχεία.
Το Προσκοπικό Πρόγραμμα, είναι δηλαδή ένα πρόγραμμα «από» τους νέους και όχι «για» τους νέους. Αυτό σημαίνει οτι το Πρόγραμμα αναπτύσσεται σύμφωνα με τις προσδοκίες των νέων, και με την ενεργό συμμετοχή τους, δεδομένου οτι οι ίδιοι αποτελούν τους κύριους παράγοντες της προσωπικής τους ανάπτυξης και ευτυχίας. Αυτό δεν σημαίνει απόρριψη της ενθάρρυνσης και εκπαιδευτικής παρουσίας των ενηλίκων. Οι ενήλικες έχουν τη δική τους θέση στην ανάπτυξη και εφαρμογή του προγράμματος, με την έννοια οτι προτείνουν δυνατότητες, προσφέρουν εναλλακτικές, παρέχουν κίνητρα και υποστηρίζουν τους νέους στο να ανακαλύψουν και να καλλιεργήσουν όλες τους τις δυνατότητες. Ωστόσο, τίποτα από όλα αυτά δεν μπορεί να γίνει χωρίς να ληφθούν υπόψη οι φιλοδοξίες των νέων και χωρίς την ενεργό συμμετοχή τους, τόσο στην ανάπτυξη, όσο και στην υλοποίηση του Προγράμματος.
Τα κορίτσια και τα αγόρια είναι απίθανο να έλκονται από την Κίνηση, διότι ενδιαφέρονται για την αρμονική ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους. Γίνονται Πρόσκοποι επειδή τους προσφέρεται η ευκαιρία να λάβουν μέρος σε συναρπαστικές δραστηριότητες. Ωστόσο, μια δραστηριότητα πρέπει να είναι περισσότερο από απλά συναρπαστική για να είναι ταυτόχρονα εκπαιδευτική.
Μία εκπαιδευτική δραστηριότητα θα βοηθήσει τους νέους να αποκτήσουν τις ικανότητες και τις δεξιότητες που χρειάζονται για να αναπτύξουν την προσωπικότητά τους. Ο ρόλος του ενήλικα, είναι να διοχετεύσει τον ενθουσιασμό ενός νεαρού ατόμου σε μια φυσική εκπαιδευτική διαδικασία. Ένα πρόγραμμα για τη νεολαία είναι λοιπόν, ένα πρόγραμμα που στηρίζεται σε στόχους που οι ίδιοι οι νέοι τηρούν. Αυτοί οι στόχοι γίνονται όλο και πιο προσωπικοί (ατομικοί) καθώς ο νέος μεγαλώνει.
Οι νέοι εντάσσονται στην Κίνηση όχι μόνο για να λάβουν μέρος σε ενδιαφέρουσες δραστηριότητες, αλλά και για να βρουν απαντήσεις στις ανάγκες και τις προσδοκίες τους.
Το Προσκοπικό Πρόγραμμα παραπέμπει στο εύρος των δραστηριοτήτων, τις προκλήσεις και τις εμπειρίες που οι νέοι άνθρωποι ζουν μέσα απο το Προσκοπικό παιχνίδι.
Το Προσκοπικό Πρόγραμμα για όλα τα τμήματα είναι βασισμένο γύρω από τρία κύρια θέματα: τη ζωή στη φύση και την περιπέτεια, την κοινωνία και τις δεξιότητες. Σε κάθε τμήμα μια σειρά από "αναγνωρίσεις" ενθαρρύνουν τα μέλη να ανακαλύψουν και να εκπαιδευτούν σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένων 3 κύριων θεμάτων: ηγεσία, ομαδική εργασία και προσωπική ανάπτυξη.
Το Πρόγραμμα θα πρέπει να πραγματοποιείται με έναν ισορροπημένο τρόπο που θα ενσωματώνει στοιχεία από κάθε θέμα, για να προσφέρει στους νέους την πιο ενδιαφέρουσα και ευρεία εμπειρία.